Dương Tiến Anh (sinh năm 1994) bắt đầu trở thành nghiên cứu sinh chuyên ngành Hóa dược của Trường ĐH Dược Hà Nội kể từ năm 2018. Bảo vệ tiến sĩ trước kỳ hạn 1 năm, Tiến Anh nói, đây là thuận lợi giúp bản thân có thêm nhiều thời gian để tiếp tục hướng nghiên cứu mà mình đang theo đuổi.
Không xuất phát từ trường chuyên, nhưng Tiến Anh lại từng là cái tên “đình đám” trong các kỳ thi học sinh giỏi Hóa của tỉnh Thanh Hóa. Những năm cấp 3, khi thấy nhiều anh chị mình quen theo đuổi trường Dược, Tiến Anh ước ao một ngày nào đó mình cũng được bước chân vào ngôi trường này.
Đạt 28,2 điểm khối A trong kỳ thi đại học năm 2012, cậu học trò xứ Thanh nằm trong top 100 thí sinh có điểm xét tuyển cao nhất cả nước và đỗ vào ngành Dược học của Trường ĐH Dược Hà Nội.
“Vào trường Dược, mình cảm thấy bản thân trưởng thành lên rất nhanh. Đặc thù của trường là sinh viên phải học tập và nghiên cứu liên tục. Trong hầu hết các môn, sinh viên phải tiếp xúc với dụng cụ thí nghiệm, trang thiết bị máy móc… Điều đó đã tạo ra một sự định hướng rất tốt cho một người nếu muốn đi theo con đường nghiên cứu”, Tiến Anh nói.
Được truyền cảm hứng với nghiên cứu khoa học từ GS.TS. Nguyễn Hải Nam (nay là Hiệu trưởng Trường ĐH Dược Hà Nội), Tiến Anh “đánh liều” xin tới làm việc tại phòng thí nghiệm của thầy. Mặc dù chỉ mới bước chân vào những bài học chuyên ngành, nhưng may mắn, GS Nam vẫn chấp nhận cho Tiến Anh tham gia vào nhóm nghiên cứu tại bộ môn Hóa dược. Đây cũng là nơi cậu học trò xứ Thanh gắn bó kể từ năm thứ 3 cho tới tận khi ra trường.
Trước khi bắt tay vào các đề tài, Tiến Anh được giáo sư hướng dẫn giao nhiệm vụ đọc tài liệu, tìm hiểu các bước để viết bài báo, học cách làm thí nghiệm, phân tích số liệu…
“Thời gian đầu mình gặp rất nhiều khó khăn vì không biết nên bắt đầu từ đâu. Để kỹ năng viết báo thuần thục hơn, mình thường tìm đọc những bài báo thuộc chuyên ngành hẹp, học cách trình bày một vấn đề, xem văn phong, cấu trúc của một bài báo khoa học ra sao… Những bài viết đầu tiên có thể có nhiều lỗi, nhưng thông qua những lỗi sai ấy, mình có thể học được rất nhiều thứ và tự rút ra kinh nghiệm.
Một điều may mắn là các thầy cô trong bộ môn Hóa dược luôn sẵn sàng chỉ cho sinh viên những điều nhỏ nhặt nhất khi nghiên cứu, dạy cho mình liêm chính khoa học là như thế nào hay việc trích dẫn tài liệu, trình bày một vấn đề ra sao cho khoa học”, Tiến Anh kể.
Trải qua quãng thời gian này, Tiến Anh nói, “mình như trở thành một con người hoàn toàn khác”.
“Năm nhất, năm hai mình chỉ nghĩ rằng sau khi tốt nghiệp ra trường sẽ vào làm ở một công ty dược. Nhưng tới năm 3, khi được làm việc trong phòng thí nghiệm cùng các thầy cô, mình nhận ra bản thân yêu thích khoa học và luôn mong muốn được đào sâu tìm tòi”.
Từ những cảm giác “vẫy vùng tập bơi” ban đầu, Tiến Anh dần có những hình dung cơ bản và quen được với cách thức làm việc trong phòng thí nghiệm.
Thế nhưng, cậu sinh viên cũng nhanh chóng phải đối mặt với khó khăn mà nhiều nhà nghiên cứu khác từng trải qua. Có những thí nghiệm mà dù thử rất nhiều lần nhưng không cho ra kết quả. Ở bài báo đầu tiên, Tiến Anh cùng nhóm nghiên cứu phải mất hơn 2 năm mới có thể hoàn thành.
“Đó là bài báo về các dẫn chất N-hydroxybenzamid, N-hydroxypropenamid có tác dụng kháng ung thư hướng ức chế enzym histon deacetylase. Mặc dù thời gian thực hiện khá dài, nhưng giây phút biết “đứa con tinh thần” của mình được công bố, mình như vỡ òa và được tiếp thêm động lực rất nhiều. Những sự khó khăn từ khâu thiết kế nghiên cứu, thực nghiệm ra số liệu, xử lý số liệu, viết lách, đăng báo, gửi phản biện… dường như đã được đền đáp và ghi nhận”.
Sau bài báo thứ nhất, việc nghiên cứu dường như suôn sẻ hơn với Tiến Anh. Cậu cùng nhóm nghiên cứu tiếp tục hoàn thiện bài báo thứ 2 và cũng kịp công bố sau khi vừa tốt nghiệp.
Với kết quả tốt nghiệp loại giỏi cùng những thành tích nghiên cứu khoa học ở bậc đại học, Tiến Anh được trường xét tuyển thẳng làm nghiên cứu sinh mà không cần cần phải qua bậc cao học. Như “cá gặp nước”, 9X tiếp tục bắt tay vào những nghiên cứu mình còn đang ấp ủ.
Đề tài nghiên cứu sinh cũng được cậu phát triển từ đề tài mình đã theo đuổi từ bậc đại học, liên quan đến việc tổng hợp và đánh giá tác dụng kháng ung thư của một số dẫn chất mới hướng ức chế histon deacetylase.
Theo Tiến Anh, hiện nay ung thư là một trong những bệnh hiểm nghèo, có tỉ lệ tử vong cao và là gánh nặng của bệnh nhân và xã hội. Các thuốc chống ung thư hiện đang sử dụng trong lâm sàng thường có tác dụng không chọn lọc, giá thành cao và đặc điểm của chúng là có nhiều tác dụng không mong muốn. Do vậy, việc tìm kiếm các thuốc chống ung thư mới đang là một hướng đi thu hút được nhiều sự quan tâm.
Cũng trong suốt khoảng thời gian 3 năm học tiến sĩ, Tiến Anh đã làm dày thêm “gia tài” của mình với 14 bài báo công bố trên tạp chí quốc tế uy tín (5 bài trên tạp chí Q1, 7 bài trên tạp chí Q2, 2 bài trên tạp chí Q3). Trong đó, có 4 bài mà Tiến Anh là tác giả chính và 4 bằng phát minh sáng chế được đăng ký tại Hàn Quốc.
Hành trình ấy, theo Tiến Anh, không hề dễ dàng. “Trong năm đầu tiên làm nghiên cứu sinh rất áp lực vì mình vừa phải làm đề tài nghiên cứu sinh, vừa phải hoàn thành các chương trình học phần bổ sung với lớp cao học.
Hai năm đầu tiên, mình lên phòng thí nghiệm 7 ngày trong tuần, không một ngày nào ngơi nghỉ. Có những hôm mình phải tranh thủ lên lab từ 6 – 7 giờ sáng để thiết kế thí nghiệm, sau đó lại chạy lên giảng đường. Sau khi kết thúc buổi học lại quay về xem diễn biến thí nghiệm của mình như thế nào”.
Dù đã quen với việc làm thí nghiệm nhưng trong giai đoạn đầu, theo Tiến Anh, có nhiều thứ mới và nhiều kỹ năng cần phải trau dồi. Thậm chí, có những lúc cậu từng hoài nghi bản thân vì con đường mình đã chọn. Đó là những ngày học trên giảng đường rất áp lực, làm thí nghiệm từ sáng đến tối nhưng không cho ra kết quả, đến khi về nhà phải tiếp tục phải đọc tài liệu đến tận khuya.
“Nhưng cũng có những giây phút rất vui. Có những hôm khi đang nằm ngủ, trong đầu mình bỗng lóe lên một ý tưởng nào đấy, mình lại vội bật dậy ghi lại để sáng mai áp dụng thử ngay xem có khả thi hay không. Nếu thuận lợi, điều đó có thể đem lại cho mình niềm vui trong suốt cả một ngày”.
9X cho rằng, khi đã xác định theo con đường nghiên cứu khoa học, giai đoạn nghiên cứu sinh sẽ là thời điểm thích hợp để hoàn thiện các kỹ năng bằng việc tham gia vào nhiều đề tài nghiên cứu. Do đó, sự nỗ lực không bao giờ là hoài phí.
Với năng suất nghiên cứu liên tục, Dương Tiến Anh đã rút ngắn thời gian làm tiến sĩ của mình sớm 1 năm trước kỳ hạn. Tiến Anh vừa bảo vệ xuất sắc luận án tiến sỹ của mình vào đầu tháng 11 vừa qua, nhận vô số lời khen từ các giáo sư và bạn bè.
Dù vậy, chàng trai xứ Thanh khiêm tốn cho rằng, kết quả này của mình chỉ là một phần rất nhỏ so với thành tích của nhiều nhà khoa học trẻ khác.
Nếu có cơ hội, Tiến Anh vẫn mong muốn được tiếp tục học tập, nghiên cứu tại một trường đại học trên thế giới để tiếp cận những hướng nghiên cứu mới, sau đó quay trở về giảng dạy, nghiên cứu tại một trường đại học của Việt Nam.
