Mô hình công nghệ ứng dụng năng lượng mặt trời trong chế biến nước mắm do Trung tâm Ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ Hà Tĩnh nghiên cứu.
NDĐT – Thời gian qua, Bộ Khoa học và Công nghệ đã chỉ đạo tăng cường hoạt động ứng dụng, chuyển giao công nghệ tại các địa phương thông qua hoạt động của các Trung tâm Ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ (thuộc Sở Khoa học và Công nghệ). Trung tâm Ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ có vai trò tiếp nhận, đánh giá, lựa chọn, là cầu nối và ứng dụng, chuyển giao các tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất theo đặc thù của địa phương, phục vụ đời sống dân sinh.
Ông Tạ Việt Dũng, Cục trưởng Ứng dụng và Phát triển công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cho biết, giai đoạn 2016-2021, các Trung tâm Ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ đã chủ động dịch chuyển và tăng cường hỗ trợ cho doanh nghiệp trong hoạt động ứng dụng, đổi mới công nghệ, đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế-xã hội của địa phương. Hiện, hệ thống Trung tâm Ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ đã làm chủ gần 400 công nghệ, tập trung ở một số lĩnh vực: Công nghệ sinh học, công nghệ thực phẩm, công nghệ thông tin, xử lý môi trường, bảo quản sản phẩm nông nghiệp, tiết kiệm năng lượng. Về dịch vụ tư vấn, chuyển giao, hỗ trợ triển khai công nghệ: có hơn 14.000 hợp đồng tư vấn, chuyển giao công nghệ do các Trung tâm thực hiện (trung bình 2.800 hợp đồng/năm) với tổng giá trị hợp đồng khoảng 320 tỷ đồng.
Năm 2020 và 2021, trước tình hình đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, khó lường, để thích ứng linh hoạt với những khó khăn đó, một số Trung tâm Ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ đã chủ động nghiên cứu, ứng dụng, chuyển giao công nghệ. Ðiển hình như Trung tâm Ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ tỉnh Nghệ An phối hợp Trường cao đẳng Kỹ thuật Việt Hàn triển khai nhiệm vụ “Nghiên cứu thiết kế lắp đặt buồng khử khuẩn di động phục vụ công tác tiệt trùng cho người, vật nuôi tại các công sở, bệnh viện, trường học, nhà ga,… trong phòng dịch Covid-19”. Trung tâm đã chuyển giao ba buồng khử khuẩn cho Bệnh viện đa khoa Nghệ An, khu cách ly Khoa Quân sự-Trường đại học Vinh và Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Nghệ An; cung cấp hơn 10.000 lít dung dịch khử khuẩn tự nghiên cứu cho công tác phòng dịch.
Trung tâm Ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ thành phố Cần Thơ đã liên kết với Công ty TNHH Một thành viên Sinh Hóa Phù Sa hoàn thiện bộ sinh phẩm sinh học phân tử và Hệ thống SPOT CHECK. Ngoài ra, Trung tâm còn phối hợp các đơn vị thực hiện đề tài “Chế tạo và thẩm định chứng dương nhân tạo và đoạn mồi chẩn đoán tác nhân gây viêm đường hô hấp cấp do chủng mới của vi-rút Corona” do Viện Pasteur thành phố Hồ Chí Minh chủ trì và Trung tâm đối ứng cơ sở vật chất đăng ký tiêu chuẩn ISO 13485, đề tài đã nghiệm thu xếp loại xuất sắc. Giám đốc Trung tâm Ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ Cần Thơ Nguyễn Thị Tố Uyên cho biết, đã huy động nhân sự của Trung tâm, sự hỗ trợ của các đơn vị như Trường đại học Cần Thơ, Trường đại học Y dược, mời các chuyên gia của Viện Pasteur thành phố Hồ Chí Minh hướng dẫn trực tiếp cho đội ngũ thực hiện công tác xét nghiệm. Ðây là minh chứng rõ nét thể hiện vai trò của khoa học và công nghệ trên tuyến đầu phòng, chống dịch.
Với mục tiêu thích ứng an toàn trong tình hình mới, Trung tâm Ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ Hà Tĩnh nghiên cứu và hoàn thiện Mô hình công nghệ ứng dụng năng lượng mặt trời kết hợp hệ thống ổn nhiệt và đảo tự động nâng cao hiệu quả nghề chế biến nước mắm. Mô hình đã giúp rút ngắn thời gian chế biến nước mắm từ 18 tháng xuống còn 8-9 tháng; giảm 90% công đảo rang phơi, giúp quá trình lên men và thủy phân hiệu quả hơn, tạo chất lượng nước mắm thơm ngon, màu sắc đẹp và tăng hiệu suất thu hồi lên 1,2 lần. Công nghệ này đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp văn bằng bảo hộ giải pháp sáng chế hữu ích. Hiện, Trung tâm đã chuyển giao cho các cơ sở nước mắm Ba Làng Thanh Hóa, một số cơ sở sản xuất nước mắm ở tỉnh Quảng Ngãi…
Ðồng chí Nguyễn Văn Buội, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Bến Tre cho biết, hiện tỉnh thực hiện 12 nhiệm vụ khoa học và công nghệ, nổi bật nhất là ứng dụng mô hình nuôi tôm bền vững bằng công nghệ nano, giúp quản lý tốt dịch bệnh, giảm chi phí, năng suất cao, sản phẩm tôm chất lượng cao mà không cần sử dụng hóa chất. Bên cạnh đó, một số mô hình đạt hiệu quả cao khi ứng dụng như: nuôi bò sữa tại Ba Tri, nuôi dê sinh sản và dê thịt. Mô hình trồng lúa xen canh tôm càng xanh trên 5.000 ha cho lợi nhuận gấp 7-10 lần so với trồng lúa, đồng thời cải thiện môi trường, chất lượng tôm và lúa gạo cao.
Ðể hạn chế các khó khăn tăng hiệu quả triển khai hoạt động ứng dụng chuyển giao và thực hiện cơ chế tự chủ, Trung tâm Ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ, ông Tạ Việt Dũng cho biết: Trước mắt, cần tiếp tục đào tạo, tập huấn nhân lực cho các Trung tâm ứng dụng để bảo đảm đủ nguồn lực tư vấn, hỗ trợ cho doanh nghiệp trong hoạt động đổi mới công nghệ và tiếp nhận chuyển giao công nghệ. Ðầu tư nâng cao hạ tầng cho các Trung tâm, bảo đảm đủ điều kiện để tư vấn, trình diễn các mô hình công nghệ mới, công nghệ tiên tiến cho doanh nghiệp; xây dựng cơ sở dữ liệu về công nghệ, sẵn sàng chuyển giao công nghệ cho doanh nghiệp và thường xuyên cung cấp thông tin và cập nhật các thông tin, dữ liệu, công nghệ mới…
Một số chuyên gia đánh giá, việc chuyển giao khoa học và công nghệ về nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo đã có những bước tiến rõ rệt. Hiệu quả nhìn thấy chính là sự tự chủ trên chính mảnh đất quê hương, nhiều nông sản, cây, con đặc thù vùng miền đã có bước phát triển rõ nét, người dân giàu lên ngày một nhiều. Tuy nhiên, để phát huy hiệu quả những thành quả đạt được, các Trung tâm cần tập trung: tham mưu xây dựng các chương trình, kế hoạch, dự án về ứng dụng, chuyển giao tiến bộ khoa học và công nghệ; đẩy mạnh việc tư vấn, hỗ trợ ứng dụng, chuyển giao công nghệ và đổi mới công nghệ cho doanh nghiệp, hình thành mối liên kết với doanh nghiệp thông qua các hoạt động xây dựng cơ sở dữ liệu về công nghệ và chuyên gia công nghệ. Tìm kiếm, nắm bắt nhu cầu ứng dụng, đổi mới công nghệ của doanh nghiệp để có thể hỗ trợ doanh nghiệp tham gia các chương trình đổi mới công nghệ quốc gia, đồng thời có thể cung cấp nhu cầu này cho các viện, trường nghiên cứu ứng dụng… ■
Bài và ảnh: Tuấn Anh
