Những cây, cỏ mọc hoang ở Cà Mau tưởng chừng là thứ bỏ đi, nhưng bằng trí tuệ và bàn tay khéo léo của nhà nông, đã trở thành “đặc sản”, được công nhận là sản phẩm OCOP, tiêu thụ rộng khắp thị trường trong nước.
Thu hoạch trái nhàu nguyên liệu phục vụ sản xuất nước nhàu.
Một trong số đó là sản phẩm nước uống từ trái nhàu của gia đình anh Khưu Văn Chương ở ấp Công Nghiệp, xã Lợi An, huyện Trần Văn Thời, tỉnh Cà Mau.
Kỹ sư bỏ phố về quê
Chúng tôi tới xưởng sản xuất của gia đình anh Chương, bao quanh là vườn nhàu nguyên liệu xanh um, trĩu quả. Anh cáo lỗi rằng bận đi phát triển thêm thị trường, giới thiệu sản phẩm mới… nên phải hẹn đến lần thứ ba mới gặp được.
Năm 2004, ra trường với tấm bằng kỹ sư công nghệ thông tin của Trường đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, Chương nhanh chóng xin được công việc ổn định tại chi nhánh của Tập đoàn Viettel tại thành phố. Sau vài năm lập nghiệp, anh kỹ sư sinh năm 1980 mua được nhà, tạo lập gia đình với cô gái trẻ Văn Kim Loan, quê thành phố Quy Nhơn (tỉnh Bình Định), cũng là sinh viên cùng thời với Chương.
Cuộc sống êm đềm trôi cho đến khi biến cố bất ngờ đến vào cuối năm 2018 khi cha ruột Chương lâm bệnh nặng. Chuỗi ngày chăm sóc cha ở quê, Chương phát hiện nhiều loài cây hoang dại quanh nhà là dược liệu nhưng ít người quan tâm. Trong số đó, Chương đặc biệt chú ý cây nhàu, bởi cha mình từng dùng rễ, trái… để ngâm rượu uống hỗ trợ trị nhức lưng, đau khớp…
Anh Khưu Văn Chương và gia đình đầu tư công nghệ, sản xuất ra nhiều sản phẩm nước uống từ trái nhàu.
Nhà Chương cũng có chai nước cốt trái nhàu ngoại quốc do người quen tặng, anh mang ra uống thử, thấy ngon, giống nước ép trái cây. Chương tò mò lên mạng tra cứu thêm thông tin thì được biết, trái nhàu có rất nhiều vitamin, nhiều công dụng giúp tăng cường sức đề kháng. Chương không khỏi tò mò: Vì sao chai nước cốt nhàu 750ml tận “trời Tây” mình vừa uống lại có giá đến hơn một triệu đồng?
Thắc mắc trên cũng là ý tưởng lập nghiệp, khiến Chương nhiều đêm trằn trọc. Sau nhiều lần năn nỉ, thuyết phục…, vợ Chương chấp thuận cùng chồng bỏ phố về quê để thực hiện ý tưởng sản xuất nước uống từ trái nhàu. Qua mày mò tìm hiểu và với vốn kiến thức có được, Chương dành số tiền tích lũy gần một tỷ đồng để chuyển đổi 5ha đất nuôi tôm của gia đình sang trồng hơn 100.000 cây nhàu giống. Sau khoảng 1-1,5 năm, cây nhàu bắt đầu cho những lứa trái đầu tiên và thu hoạch quanh năm. Trung bình mỗi đợt thu hoạch cách nhau từ 20-30 ngày, Chương thu về ít nhất 1kg trái/cây.
Chương cho hay, trong thời gian chờ cây lớn, anh tận dụng những cây nhàu có sẵn trong vườn nhà đã cho trái để sản xuất thủ công thử nghiệm nước cốt nhàu.
Qua nhiều lần như vậy, gia đình anh chọn được sản phẩm ưng ý nhất, sau đó gửi tặng bạn bè, người thân dùng thử.
Độc đáo sản phẩm OCOP
Năm 2020, khi đã tạo dựng được vùng nguyên liệu tại chỗ ổn định và có được quy trình sản xuất chuẩn, vợ chồng anh Chương quyết định thành lập Công ty SK NONI ngay tại quê nhà, đồng thời đầu tư lắp đặt máy móc, dây chuyền sản xuất, có thể cho ra 15.000 lít nước cốt nhàu/năm. Để có được 1 lít nước cốt nhàu thành phẩm, gia đình anh tuyển chọn từ 3-4kg trái nhàu già đã chín. Qua công đoạn làm sạch, trái nhàu được ủ trong khoảng một năm, sau đó lọc lấy nước, pha chế, chiết rót rồi cho ra thành phẩm đem đóng gói, đóng chai.
Nhờ có sẵn kiến thức về công nghệ thông tin, anh tự thiết kế bao bì sản phẩm. Vợ anh chuyên ngành makerting, phụ chồng khâu tiếp thị, đầu ra, phát triển thị trường. Chất lượng tốt, mẫu mã đẹp… nên dần dà, sản phẩm nước cốt nhàu nguyên chất tự nhiên của gia đình anh Chương được người tiêu dùng đón nhận.
Phụ chồng tiếp nhận các cuộc gọi đặt hàng của khách, chị Loan cho hay, sản phẩm được cơ quan chức năng kiểm nghiệm định kỳ, nơi sản xuất được kiểm tra an toàn vệ sinh thực phẩm… trước khi sản phẩm xuất xưởng, lưu hành. “Nước cốt trái nhàu nguyên chất hoàn toàn tự nhiên, không có chất bảo quản chỉ thêm ít đường phèn và có loại không dùng đường phèn,…
Gần đây, ngoài thâm nhập được vào các đô thị lớn như Hà Nội, Ðà Nẵng, Thành phố Hồ Chí Minh…, tôi còn giao hàng đến nhiều tỉnh miền trung, Đông Nam Bộ… và có trên “kệ hàng” của hệ thống Shopee, Lazada, Tiki”, chị Loan nói.
Trong năm 2022, công ty của gia đình anh Chương cung ứng ra thị trường khoảng 2.000 chai nước cốt nhàu, trong số này có một số đơn hàng “xuất ngoại” theo đường tiểu ngạch. Để đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng, gia đình anh Chương sản xuất ba định dạng đóng chai với ba loại, gồm: 1.000ml với giá 300.000 đồng; 750ml trong chai thủy tinh với giá 380.000 đồng và loại 500ml với giá 180.000 đồng.
Đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của khách, anh Chương liên kết với một số nông hộ trong vùng tận dụng đất trống trồng nhàu, cung ứng nguồn trái chín, trong đó có 8ha ở đồng đất của Viễn Phú nằm ở miệt rừng U Minh Hạ – đơn vị chuyên sản xuất gạo hữu cơ làm thực phẩm chức năng xuất khẩu.
Theo anh Chương, tới đây, gia đình anh sẽ hoàn thiện cơ sở sản xuất và thiết bị máy móc đạt chuẩn để xuất khẩu chính ngạch, đưa sản phẩm tiến xa đến các thị trường quốc tế như: Hàn Quốc, Nhật Bản, Mỹ và Australia. Khi đó, lượng trái cần cho sản xuất là không nhỏ nên phải mở rộng vùng nguyên liệu lên đến khoảng 70-100ha. Theo tính toán của anh, trung bình 1ha đất trồng được 3.000 cây nhàu, một năm thu về tối thiểu 10kg trái/cây thì mỗi ha đất trồng nhàu sẽ cho thu hoạch 30 tấn trái/năm.
“Với giá mà công ty ký hợp đồng bao tiêu hiện nay là 6.000đồng/kg, thì mỗi ha trồng nhàu đến khi thu hoạch, nông hộ liên kết sẽ có tổng thu là 180 triệu đồng, gấp ít nhất ba lần so với trồng lúa chất lượng cao. Trồng nhàu cũng tạo thêm nhiều việc làm cho lao động trong quá trình chăm sóc, thu hoạch, cả công đoạn chế biến”, anh Chương nhẩm tính.
Ngoài nghiên cứu để pha chế, tạo ra thêm nhiều hương vị mới để phục vụ nhu cầu của khách hàng, anh Chương cũng ấp ủ mong muốn sản xuất ra nước cốt nhàu nguyên chất đóng gói dạng tuýp dùng một lần; sản phẩm nhàu sấy khô; trà nhàu túi lọc, rượu vang nhàu… Xa hơn, một số mặt hàng nước uống nguyên chất từ trái nhàu, gia đình anh kỳ vọng phát triển sản phẩm thành thực phẩm chức năng để ngày càng có nhiều người biết đến giá trị dược liệu của những loài cây hoang dại vùng đất miệt rừng U Minh Hạ…
